تعاريف :
رنگ در گذشته ، نقشي در زيبايي نداشت و تنها بر اساس
نظر عرفا و فلاسفه براي مباحث مذهبي بكار مي رفت . دانشمندان ، فلاسفه و
انديشمندان هر يك نظرات متفاوتي در تعريف رنگ دارند . مثلاً ديدگاه نيوتن
در مورد رنگ بر اساس انرژي خورشيدي است. سنت اگوستين رنگ را بعنوان يك
انعكاس افلاطوني (گرايش به سوي خدا) تعريف مي كند.
تنوع ديداري رنگ :
انسان
به تنوع ديداري رنگها نيازمند است . در طبيعت هيچ شيئي را نمي توان يافت
كه رنگ نداشته باشد در غير اين صورت در اشياء يكنواختي بوجود مي آيد .
ويژگي هاي رنگ :
مبحث رنگ داراي ويژگي هاي اساسي است . نخستين ويژگي پاسخ به اين سئوال است كه رنگ چيست ؟
با
تركيب رنگهاي اصلي زرد ، قرمز ، آبي رنگهاي بيشماري بوجود مي آيد .
هنرمندان در گذشته با استفاده از نور طبيعي و سه رنگ اصلي ، تركيبات
زيبايي از رنگها را ايجاد مي كردند . رنگهاي استعمال شده در نقاشي يا هنر
كلاسيك ،رنگهاي تزييني نبوده است بلكه رنگهاي پخته تركيبي بوده كه ازتركيب
رنگهاي اصلي بوجود آمده است .
ارزش رنگ :
دومين ويژگي مبحث رنگ ، ارزش رنگهاست كه به تيرگي و روشني آنها مربوط است . ارزش رنگهاي تيره نسبت به رنگهاي روشن بيشتر است .
اشباع و خلوص رنگ:
در
صورت استفاده از رنگ بصورت طبيعي مسئله خلوص رنگ مطرح مي شود، زيرا
باتركيب رنگ از درجه خلوص آن كاسته مي شود .هر رنگ به عنوان سنبل و نماد
خاصي مورد استفاده قرار مي گيرد . مثلاً در مخازن شركت نفت از رنگ سفيد
استفاده مي كنند . لذا در صورت تابش نور خورشيد به آن ، نور منعكس مي شود
و از تبخير يك سوم بنزين جلوگيري مي شود .
گاهي رنگ بر وزن نيز
تأثيرمي گذارد . رنگها در ايجاد آرامش و هيجان نيزمؤثرند. مانند رنگهاي
آبي و قرمز . رنگها در درمان بيماريهاي روحي و رواني نيز تأثيربه سزايي
دارند . هر عنصري در طبيعت داراي يك بافت فشرده است ، كه پس از تابيدن نور
خورشيد بر آن اين شيء و بافت مولكولي آن تمام نورها را جذب مي كنندو يكي
را منعكس مي كنند ، كه اين همان رنگ شيء است . لذا هر چه سطح آن روشن تر
باشد انعكاس آن تا زمان جذب بيشتر است . نور بعد از گذشت از منشور به هفت
رنگ قرمز ، نارنجي ، زرد ، سبز ، آبي ، ارغواني و بنفش تجزيه مي شود .
زمان ديده شدن يك جسم بوسيله چشم برابر با سرعت نور (30000 كليومتردر
ثانيه ) مي باشد . براي شناخت رنگها بايد آنها را از زواياي مختلف فيزيكي
و رواني و جامعه شناسي و غيره مورد بررسي قرار داد . مثلاً حالت رنگ قرمز
داراي انحنا است و لذابه صورت منحني حركت مي كند .تاباندن نور از زواياي
مختلف به شيء اي كه داراي بافت ، حجم و رنگ است باعث ايجاد بعد در آن مي
شود . اما تابش مستقيم نور باعث مسطح ديده شدن سطح اشياء مي گردد . رنگ به
عنوان وسيله اي براي زيبا جلوه دادن حجم نيز بكار مي رود . رنگهاي اصلي از
جنب و جوش، قدرت ديداري و جذابيت برخوردارند .لازم به ذكر است كه تركيب
رنگهاي مختلف با هم باعث از بين رفتن شفافيت آنها مي گردد .
رنگهاي اصلي :
رنگهاي
اصلي شامل سه رنگ قرمز ، آبي و زرد مي باشندكه داراي قدرت و هيجان بيشتري
نسبت به ساير رنگها هستند .كودكان به رنگهاي اصلي بسيار علاقمندند .
بنابراين رنگ اتاق كودك بايد شاد و با نشاط باشد و با رنگ ساير نقاط خانه
متفاوت باشد .به طور كلي برخي افراد معتقدند كه منشاء‌زيبايي ارتباط
ارگانيك بين اشكال و رابطه احجام با فضا و مباني تجسمي مي باشد و برخي
ديگر لذت بردن از يك اثر هنري را زيبايي مي دانند. شناخت ما از طبيعت بر
اساس فرم و رنگ بدست مي آيد . در طبيعت ابتدا رنگ را مي بينيم و بعد فرم
را .ولي در وجود انسان و اشياء‌ابتدا فرم را مي بينيم و بعد رنگ را .
تأثيرات رنگ :
هر
گونه تحركات رنگي باعث مي شوند در وجود ما انعكاس و تحركات بصري خاصي به
وجود آيد كه اين واكنشهاي احساسي و رواني واكنشهاي فيزيكي را هم در بر
دارد .علاقه افراد به فضاهاي روشن و نوراني نسبي است و در افرادمختلف
متفاوت است . اثرات رنگ هم بر افراد مختلف نسبي است و محيط زندگي نيز در
اين امرتأثير گذار است . امروزه حتي در علوم پزشكي نيز سعي مي شود براي
ايجاد آرامش در بيماران از تركيب رنگها استفاده كرد ه و فضاهاي آرام بخشي
را ايجاد كنند.اصولاً نور پس از گذشت از منشور رنگ به شكل يك طيف هفت رنگ
مشاهده مي شود .جايگيري رنگهاي اصلي در مثلث رنگها به اين ترتيب است كه
رنگ زرد در قسمت بالاي مثلث و رنگ آبي در گوشه سمت چپ مثلث و رنگ قرمز در
گوشه سمت راست مثلث است . دايره رنگهاي سرد و گرم از سه رنگ اصلي زرد
،قرمز و آبي تشكيل شده است . بايد دانست كه تشخيص درجات رنگهاي سرد و گرم
بسيار مشكل است . يكي از مباحث اساسي رنگ ،حجم است . به بيان ديگر هر چه
ابعاد جسم بيشتر باشد آن جسم نرمتر و زيبا تر خواهد بود .
ارزش رنگ :
رنگها داراي ارزشهاي متفاوتي هستند كه اين ارزش ها
از طريق مقايسه بدست مي آيند . اصولاً واقعيت رنگها از طريق رنگهاي 4 بدست
مي آيد .درمبحث ارزش رنگ بايد جنبه‌هاي فيزيكي و شيميايي رنگها مورد تجزيه
وتحليل قرار بگيرد . بهترين مقياس دراين زمينه،مقايسه دو رنگ سياه و سفيد
مي باشد كه داراي بيشترين كنتراست نسبت به هم هستند .
اينم لينكش ولي اگر كار نداد مشكل از irib هستش:
به
طور كلي در طبيعت دوازده رنگ وجود دارند كه داراي مفاهيم و معاني بسيار
مختلفي هستند . همانطور كه مي دانيد رنگها بسيار متنوع هستند و تأثيرات
روحي و رواني گوناگوني بر افراد مختلف مي گذارند . اصولاً تأُثير رنگها بر
روي انسان ناشي از نما و ارزش آنها است . معاني رنگها همان تأثيرات ذهني
مشخص آنها بر انسان است . ما در اينجا به تشريح مختصري از تأثيرات هشت رنگ
مي پردازيم .
رنگ زرد :
رنگ زرد ، روشن ترين رنگها است . اين
رنگ سنبل نوراني بودن و نور خورشيد است . معمولاً هنرمندان رنگ زرد را با
دقت و سليقه زيادي در آثار هنري خود بكارمي برند زيرا اين رنگ بسيار تأثير
گذار مي باشد و مي تواند باعث تغيير ماهيت رنگهاي ديگر شود .رنگ زرد اگر
به صورت زرد تيره بكار رود معناي خيانت ، حسادت ، بي اعتمادي و اضطراب را
مي‌دهد.
تركيبات رنگ زرد با انواع رنگها :
وقتي رنگ زرد با رنگ قرمز مخلوط شود رنگ نارنجي را بوجود مي آورد ، كه با حرارت ترين وگرم ترين رنگ در طبيعت مي باشد .
از
تركيب رنگ زرد با رنگ صورتي ، رنگي سست و بي حال بوجود مي آيد و در عين
حال رنگ صورتي را تشديد مي كند. و تا حدودي متمايل به رنگ سبز مي شود . از
تركيب رنگ زرد با رنگ سياه، رنگ سبز تيره بوجود مي آيد . به طوركلي تأثير
رنگ زرد بارنگ سياه يك رنگ تيره مي باشد .
رنگ قرمز :
اولين
رنگي كه بشر اختراع كرد، رنگ قرمز بود. اين رنگ بسيار انعطاف پذير است و
سنبل حيات ، خطر ، مبارزه وانقلاب است 0 رنگ قرمز ارغواني سنبل عشق روحاني
است 0
تركيب رنگ قرمزبا انواع رنگها :
حاصل تركيب رنگ قرمزبا رنگ نارنجي ، رنگي پرشور و با اشتياق از عشق است .
از تركيب رنگ قرمز با رنگ زرد، رنگ ليمويي ، رنگي تاريك و با قدرت ملايم و در عين حال پرخاشگر و هيجان انگيز بدست مي آيد .
رنگ آبي :
رنگ
آبي سنبل بي تحركي ، نا شكيبايي و بي اراده بودن است .اين رنگ در عين حال
فعال و پر قدرت است . رنگ آبي متوجه درون و نمادي از سرما است كه پيوستگي
خاصي با اعصاب دارد . همچنين اين رنگ احساس ميل به خود نمايي در تاريكي را
القاءمي كند . رنگ آبي تيره سنبل سقوط است .
تركيب رنگ آبي با انواع رنگها :
تركيب رنگ آبي با رنگ قرمز نماد بحران است . به عبارت ديگر رنگ آبي تيره سنبل بحران و فاجعه است.
رنگ سياه :
رنگ سياه سنبل جهل و ناداني است .
رنگ سبز :
رنگ سبز سنبل زندگي ، آرامش ، اميدواري ، شكوفايي و قدرت است . اين رنگ انسان را به تعمق و تفكر وا مي دارد .
تركيب رنگ سبز با انواع رنگها :
رنگ سبز تمايل به آبي ، سرد ترين رنگ در طبيعت محسوب مي شود .
رنگ نارنجي :
رنگ نارنجي ، سنبل فعاليت ، درخشش خورشيد و انرژي است. اين رنگ بسيار جذاب و خيره كننده است .
رنگ بنفش :
رنگ بنفش سنبل هوش ، دانش ، بي خبري ، بي اختياري ، ظلم و دشواري است . رنگ بنفش به صورت تيره سنبل فاجعه وحادثه است .
رنگ صورتي :
رنگ صورتي سنبل عشق و پاكي است
اشياء
و عناصر در طبيعت مي توانند از لحاظ رنگ بر هم تأثير بگذارند . اگر در
طبيعت رنگ وجود نداشت ، مشكلات روحي و رواني در انسانها پديدار مي شد.
همچنين اشاره كرديم رنگها بر يكديگر تأثير زيادي دارند ومعمولاً در ارز
يابي رنگهااز دو رنگ سياه و سفيد استفاده مي شود و نيز براي جدا نمودن
اشياء از پس زمينه، رنگهاي مكمل به كار مي روند . 
نقش تزييني رنگ :
با
تزيين مناسب اشياء‌منزل مي توان ارتباط منطقي و مناسبي بين اين اشياء
ايجاد نمود . زيرا رنگ به عنوان عنصري نمادين و سمبليك نقش مهمي در ايجاد
هماهنگي به عهده دارد .
نقش اطلاع رساني رنگ :
يكي ديگر
از كاركردهاي رنگ، تأثير نمادين و سمبليك رنگها در خبر رساني و اطلاع
رساني مي باشد. مثل كاربردرنگ قرمز براي انتقال احساس خطريه بيننده . به
طور كلي هر حركتي در طبيعت را با تغيير رنگ آن مي توان حس نمود . مثل نشان
دادن انقلاب و هيجان با رنگهاي هيجان آميز وگرم.
البته لازم به
ذكر است كه معناي نمادين بعضي از رنگها فقط در فرهنگ خاص جغرافيايي آن
منطقه صادق است . امادر مورد برخي ديگر از رنگها،ابن معناي نمادين براي
همه مردم جهان، مفهوم خاص و مشتركي مي باشد . همچنين رنگها از نظر
روانشناسي نيز نشان دهنده حالات مختلف هستند . مثلاً رنگ آبي نشانه آرامش
و رنگ قرمز نشانه تحرك است .
اشباع رنگ :
كودكان به دليل
وجود شور و نشاط در رنگهاي طبيعي و اصلي به اين رنگها علاقمند مي باشند .
اما بايد توجه نمود كه وجود هيجان و جنب و جوش زياد در محيط منزل خيلي
مطلوب نيست . افرادبراي انجام كارهاي روزمره خود احتياج به آرامش دارند .
با تعديل رنگها و استفاده از حالت ملايم آنها،مي توان اين آرامش را در
محيط ايجاد كرد . به عبارت ديگر با تعديل رنگها مي توان شدت آنها را كاهش
داد .به عنوان مثال تركيب رنگها با رنگ سفيد مي تواند اين ملايمت و تعادل
را در آنهاا ايجاد نمايد .
به طور كلي هر چه درجه اشباع يك رنگ
بيشتر باشد بار عاطفي آن نيز بيشتر است و برعكس هر چه درجه اشباع يك رنگ
كمتر باشدآن رنگ ملايمتر به نظر مي رسد .
درخشان بودن رنگ :
بعضي از رنگها نسبت به رنگهاي ديگر داراي درخشش و انعكاس بيشتري هستند
. علاوه بر اين رنگها در قياس با يكديگر نيز داراي حالتهاي مختلف انعكاس و
درخشندگي هستند .
مثلاً رنگ زرد در يك زمينه روشن تيره تر به نظر
مي رسد ولي در يك زمينه مشكي روشنتر به نظر مي رسد . به طور كلي هر چه
درجه اشباع يك رنگ بيشتر باشد رنگ حاصل درخشانتراست .در طبيعت يك قانون
كلي وجود دارد و آن اين است كه هر قدرنگاه ما از سطح زمين به طرف بالابرود
رنگهابه تدريج روشن و روشنتر ميشوند.
تضاد رنگ (تاريكي وروشنايي رنگ)
نهايت
واوج عنصر تضاد در طبيعت مشاهده مي شود . تضاد ها و كنتراست ها در آثار
هنري منشأ ايجاد زيبايي هستند . بدون تاريكي، شب و روز معنايي ندارد و
بالعكس. فضاهاي تاريك و روشن هر كدام جداگانه بر رنگ هاي موجود درطبيعت
تأثير مي گذارند . تأثيرات نور بر روي طبيعت، چيدمان منزل و … در ساعات
مختلف روز متفاوت است .
شب و روزدو قطب مهم و اساسي در طبيعت
هستند كه بين آنها سياهي حالت قويتري دارد و سفيدي حالت ضعيفتر . به
طوريكه براي تقويت يك رنگ مي توان آن را در كنار رنگ سياه قرار داد و يا
با آن تركيب نمود و براي تضعيف يك رنگ مي توان آن را در كنار رنگ سفيد
قرار داد و يا با آن تركيب نمود . بين دو رنگ سياه وسفيد دوازد ه طيف
مختلف رنگي وجود دارد . به عبارت ديگرما بين دورنگ سياه وسفيد در دوازده
حركت، رنگهاي جديدي ايجاد ميشوند.
اين موضوع براي نقاشان بسيار
اهميت دارد . روشن ترين رنگها در بين رنگها ، رنگ زرد است و تيره ترين رنگ
در بين رنگها ،رنگ بنفش است .
اگر بين رنگهاي سياه و سفيد در
دوازده حركت ، به صورت كاملاً يكنواخت و بدون پرش پيش برويم و بخواهيم
رنگهاي اصلي را كه شامل زرد ،قرمز و آبي مي شوند را در اين درجات بسنجيم ،
رنگ زرد در پايه ي چهار ، رنگ نارنجي درپايه ي شش و رنگ قرمز در پايه ي
هشت قرار مي گيرد .همين طور رنگ بنفش كه تيره ترين رنگها است در پايه ي ده
قرار مي گيرد و رنگ سفيد درپايه ي يك قرار مي گيرد . براي اينكه مقدار
درجات هر كدام ازرنگهاي كروماتيك را به تنهايي براي خودش و همچنين به صورت
تركيب با ديگررنگها بدست آوريم از رنگ خاكستري شروع مي كنيم . سياه ترين
رنگ در طبيعت مربوط به پارچه مخمل است كه سياه ترين رنگها است و سفيد ترين
رنگ مربوط به ماده اي به نام سولفات باريت است و بين اين دو ماده سياه و
سفيد دنياي بيشماري از رنگهاي خاكستري وجود دارد . تشخيص اينكه رنگ مورد
مشاهده، چه نوع خاكستري اي است و در چه درجه اي قرار دارد بستگي به ميزان
ورزيدگي و تمرين چشم مشاهده گر دارد.
تاريكي و روشني درجات مختلف
دارند . رنگهاي خاكستري مي توانند مناظر اطراف و محيط زندگي مارافعال كنند
و حساسيت فوق العلاده اي نسبت به اختلافات رنگ مايه ها به وجود آورند . به
طوريكه با وجود رنگهاي خاكستري اختلافات بين رنگ ها واضح تر تشخيص داده مي
شوند .
خصوصيات رنگ خاكستري :
به طور كلي رنگ خاكستري يك رنگ
خنثي است و هيچ معناي به خصوصي ندارد . يك رنگ لال ، ساكن و مرده است .
اما همين رنگ ساكن و بدون شخصيت به محض اينكه در كنار رنگ آبي يا قرمز
قرار مي گيرد ، به جنب و جوش مي افتد و باعث ايجاد يك سلسله هيجانات مي
شود . گاهي اوقات رنگ خاكستري را به عنوان يك رنگ مكمل به كار مي برند.
البته بايد توجه كرد كه اين انتقال ذهني فقط در ذهن وفكر تماشاگر است و
مربوط به رنگ خاكستري نمي‌شود .
در سبك آبسترك نيز هنر مندان از تركيب نمودن رنگها و استفاده از صفحات شطرنجي رنگ ، در آثار خود بهره هاي بسيار مي برند .
اما
اينكه رنگ خاكستري را از چه رنگهايي بدست مي آورند ؟ خاكستري علاوه بر
تركيب نمودن رنگهاي سياه و سفيد از تركيب رنگهاي مكمل مثل قرمز وسبز يا
زرد و ارغواني و يا آبي و نارنجي نيز بدست مي آيد .
به طور كلي
هنر مندان نقاش در آثار هنري خود براي به دست آوردن رنگ دلخواه خود از
تركيب رنگها با هم بهره مي گيرند. زيبايي يك اثر هنري در اين است كه
رنگهاي مورد استفاده در آن به صورت يك دست و با يك بالانس و هارموني
انتخاب شوند تا همهء رنگها خودشان را در يك سطح نشان دهند.به عبارت ديگر
هنگام كار بر روي درجات مختلف رنگي بايد دقت نمود كه در بين درجات پرش
ايجاد نگردد و درجات به صورت ملايم تغيير نمايند .براي درك بهتر اين مطلب
مي توانيد روي يك صفحه شطرنجي از سه رنگ زرد، آبي و قرمز به ترتيب استفاده
كرده و آنها را به نسبت يك ، سه و پنج تقسيم نماييد .
در هنگام وارد شدن از رنگي به رنگ ديگر بايد به ميزان درخشش ، خلوص رنگ و عوامل ديگر توجه نمود .
